BIBLIOTECZKA MAMKOWO.PL: Podręcznik prawdziwej historii – „Sapiens”

„Historia to opowieść o tym, co garstka ludzi robiła w czasie, gdy cała reszta ludzkości orała pola i nosiła wodę” – pisze Yuval Noah Harari, który jest autorem innej historii ludzkości. Historii „Sapiens. Od zwierząt do bogów” – nie opowiadającej o tym, co robili książęta i królowie. Nie skupiającej się na rewolucjach politycznych, ale na rewolucjach o wiele bardziej doniosłych. Tych, które sprawiły, że jesteśmy dziś, kim jesteśmy.

Yuval Noah Harari to izraelski historyk specjalizujący się w historii świata i procesach makroekonomicznych. W „Sapiens” analizuje dzieje ludzkości, od ewolucji homo sapiens w paleolicie. Sprawdza, jaki jest związek między historią a biologią i próbuje odpowiedzieć na pytanie, czy w historii jest sprawiedliwość (mnie po lekturze wyszło, że niestety nie).

Niby historię każdy zna ze szkolnych ławek, a jednak. Ta opowiedziana przez autora „Sapiens” otwiera oczy. Wiecie, że sto tysięcy lat temu na ziemi żyło sześć gatunków ludzkich, „zwykłych zwierząt” chciałoby się powiedzieć. Zwierzęta te w następnych tysiącleciach podbiły całą planetę. Zaanektowały lądy, które wcześniej były dla nich niedostępne. Czyniły sobie Ziemię poddaną.

I dokonywały rewolucji: poznawczej, agrarnej, naukowej. A ich potężnym narzędziem stał się… język! I na przykład plotka…

Sporo miejsca Harari poświęca tragedii uciśnionych: zwierząt – zwłaszcza tych gospodarskich, kobiet, mniejszości. Sam jest weganinem (co wynikło z jego badań, w tym z jego poglądu, że podstawą przemysłu mleczarskiego jest zerwanie więzi między matką a cielęciem) i homoseksualistą. O naszych początkach pisze:

Kobiety poniosły większe koszty. Chód wyprostowany wymagał węższych bioder, co powodowało zawężanie się kanału rodnego – i to wtedy, gdy niemowlęta miały coraz większe głowy. Śmierć przy porodzie stała się dla kobiet poważnym zagrożeniem. Kobiety, które rodziły po krócej trwającej ciąży, kiedy niemowlęta wciąż miały jeszcze stosunkowo miękki mózg i małą głowę, radziły sobie lepiej i dochowywały się liczniejszego potomstwa. W konsekwencji dobór naturalny faworyzował wcześniejsze porody. I rzeczywiście, w zestawieniu z innymi zwierzętami ludzie rodzą się przedwcześnie, niejako „niedorozwinięci”, w momencie, kiedy ich liczne funkcje życiowe są wciąż niezupełnie ukształtowane. Źrebak potrafi kłusować niedługo po urodzeniu; kocięta potrafią samodzielnie wyruszać na żer zaledwie kilka tygodni po przyjściu na świat. Ludzkie niemowlęta są bezbronne i przez długie lata zależne od dorosłych, zapewniających im pożywienie, bezpieczeństwo i edukację.

Harari nawet pokusił się o próbę przeanalizowania naszej przyszłości. Nie wygląda ona różowo.

Przesiedliśmy się z dłubanek na żaglowce, z żaglowców na parostatki, z parostatków na promy kosmiczne, lecz nikt nie wie, dokąd zmierzmy. Dysponujemy niespotykaną dotąd potęgą, ale nie mamy pojęcia, co z nią zrobić. Co gorsza, wydaje się, że ludzie są bardziej nieodpowiedzialni niż kiedykolwiek wcześniej. Własnym przemysłem wybiwszy się na bogów, kierujemy się wyłącznie swoją wolą. W rezultacie siejemy spustoszenie pośród naszych zwierzęcych kuzynów i w otaczającym nas ekosystemie, poszukując jedynie własnej wygody i przyjemności, lecz nigdy nie znajdując satysfakcji.

Zachwycony książką jest Mark Zuckerberg, założyciel serwisu Facebook, który opisuje ją jako „wielką narrację historii ludzkiej cywilizacji”. Ja też jestem zachwycona i zdecydowanie polecam!

Autor: Yuval Noah Harari
Tytuł: Sapiens. Od zwierząt do bogów
Wydawnictwo: PWN/PZWL – Wydawnictwo Lekarskie Sp. z o.o.

Książkę polecam zamówić w księgarni PWN.

Karolina Osińska-Marcińczyk

Wpis powstał przy współpracy z Wydawnictwem PWN.