Zupełnie bezbronne niemowlę?
Na początku swojego życia niemowlęta głównie śpią, płaczą i jedzą, ale też nawiązują kontakt z otoczeniem. Już od pierwszych chwil po narodzeniu noworodki podejmują próby komunikowania się ze środowiskiem!
No chociażby płacz. Po co płaczą noworodki i niemowlaki? Żeby przeżyć! To ich sposób na przywołanie matki, która zajmie się ich potrzebami.
Mówi się, że pierwsze trzy miesiące życia to czwarty trymestr ciąży. Ewolucja ponoć zaplanowała dla gatunku ludzkiego poród wcześniej niż nasze młode są na to gotowe. Dlaczego? Na to wpływ ma fakt, że chodzimy w pozycji wyprostowanej (a więc miednica ma taki, a nie inny kształt i większa główka po prostu by nie przeszła przez kanał rodny) oraz fakt, iż mamy spore mózgi (a więc głowa tez musi być spora). Popatrzmy zresztą na inne gatunki ssaków, które po porodzie są dużo lepiej przystosowane do samodzielnego funkcjonowania niż ludzki noworodek. Nowo narodzony źrebak sam stoi na własnych nogach, podobnie owce czy cielaki. Nam to trochę zajmuje…
Jak już tak porównywać ze zwierzętami, to chyba bliżej nam do kangurów. Ich samice po krótkiej ciąży rodzą młode w bardzo wczesnym stadium rozwoju. Maluszki następnie rozwijają się w fałdzie skóry, tzw. torbie lęgowej matki. Tam przytwierdzają się do sutków samicy i rozpoczynają pobieranie pokarmu. Młody kangur pozostaje w torbie matki przez kilka tygodni, a nawet miesięcy. Prawie jak nasz niemowlak noszony w chuście (zresztą jedno z podstawowych wiązań nazywa się „kangurek”).
W literaturze ugruntowało się pojęcie „noszeniaki” w odniesieniu do ludzkich młodych. Noworodki i niemowlęta przystosowane są do noszenia przez opiekunów.
Mimo tego, że noworodek rodzi się taki bezbronny, to w pierwszym roku życia niemowlę rośnie błyskawicznie i uczy się tak wiele w krótkim czasie, jak już nigdy później w życiu. Oczywiście najważniejszą osobą dla niego jest matka. Zapewnia mu ona pożywienie i opiekę, ale też bardzo ważne dla małego człowieka zainteresowanie. To pomaga w rozwoju dziecka. Maluszka w tym wieku charakteryzuje wielka otwartość wobec otaczającego go świata. Gdy dziecko naśladuje rodziców, czy rodzeństwo, nabywa nowe umiejętności.
Tak naprawdę niemowlę z każdym dniem nabywa nowe sprawności. Noworodek posiada pewne umiejętności ruchowe (głównie odruchy warunkowe, mające zapewnić mu podstawowe funkcje życiowe, jak oddychanie, ssanie, połykanie, wydzielanie śliny, kichanie, czkawka, krzyk, zwężanie źrenic). Dla tego okresu jest charakterystyczny jest również odruch pływania, który wkrótce zaniknie. Noworodek także zaciska dłoń, kiedy jej wewnętrzna powierzchnia jest dotykana, a gdy dotknie stopą podłogi czy ściany, stawia naprzemiennie stopy. Z miesiąca na miesiąc ruchy dziecka stają się coraz bardziej celowe. A niektóre odruchy zanikają.
Choć noworodek wydaje się zupełnie bezbronny, to niezwykle szybko adaptuje się do bombardujących go obrazów, dźwięków i zapachów. Zauważmy też, że dzieci tuz po urodzeniu są nad wyraz czujne. Pomimo wyczerpania narodzinami, ich oczy są otwarte.
/Za: P. Abrahams, Ciąża. Wszystko, co trzeba wiedzieć od poczęcia do porodu, Świat Książki, Warszawa 2009.
Hirscher, Th. Zwartjes, Masaż niemowląt, Wydawnictwo RM, Warszawa 2008.
Kirkilioniis, Dobrze nosić, Mamania, Warszawa 2013.
C. J. Lievegoed, Fazy rozwoju dziecka, Akademia, Toruń 1993.
Rehm-Schweppe, S. Grabosch, Delikatny masaż dziecka, Świat Książki, Warszawa, 2010.
Szuman S., Dzieła wybrane, WSiP Warszawa, Warszawa 1985./
Karolina O-M
Foto: Anna Pawłowska
